کار برای «همیشه»، بازنشستگی برای «هیچ‌وقت»
در این برهه دشوار دنیا که صنعت خردهفروشی همپا با سایر اصناف و صنایع درگیر معضل شیوع ویروس کروناست، اصلی به نام «مقاصد و اهداف تجاری» از درجه اهمیت زیادی برخوردار است چراکه به نوعی ترسیم‌گر نقشه راه فعالان صنعت خردهفروشی محسوب می‌شود.
در این زمینه انقلابی در حال رخ دادن است؛ انقلابی که از زیرشاخه‌هایی مانند تغییرات در جغرافیای محل کار، خوداشتغالی و تعیین نوع سود تجاری، تغذیه می‌شود.
بر این اساس برخی از برترین‌های صنعت خردهفروشی به شکل جدی به بیان دیدگاه‌ها و اظهارات‌شان در زمینه «انقلاب در مقاصد و اهداف تجاری» پرداخته‌اند.
کارل بوتت از چهره‌های تاثیرگذار صنعت خردهفروشی در مقاله‌ای درباره آینده دنیای خردهفروشی و مقاصد و اهداف تجاری به موضوعات جالبی اشاره می‌کند: «تغییرات آینده کار، بیش از هر زمان دیگری به ما نزدیک است. تکنولوژی، عمر طولانی و انتظارات فردی، زندگی مرسوم کاری را به چالش می‌کشند. انقلاب کار پیش چشم ما در حال رخ دادن است. ظهورخوداشتغالی، کارهای پروژه‌ای، دورکاری و دفاتر کاری اشتراکی، همگی پاسخ و واکنشی به ابهام وضعیت اشتغال معاصر و به وضعیت استقلال کاری در جامعه هستند تا افراد رئیس خودشان باشند و رویاهایشان را محقق کنند. کار کردن دیگر برای مزد گرفتن انجام نمی‌شود، بلکه جزئی از هویت افراد و مسیری به سوی خودشکوفایی و برآورده کردن خواسته‌ها و آرمان‌های شخصی است.»
جک هوانگ، دانش‌آموخته مدرسه کسب‌وکار لندن، در خط مقدم این تحولات قرار گرفته است. او در سال ۲۰۱۲ شرکت تجارت الکترونیک Truly Experiences را در لندن تاسیس و خیلی سریع شروع به استخدام افراد از سراسر دنیا کرد اما برخلاف انتظار، نیازی نبود افراد محل زندگی خود را به محل کارشان نزدیک کنند.
او گفت: «این ایده که افرادی را استخدام کنید و آنها سر ساعت مشخص به دفتر کاری شما بیایند و بروند، دیگر قدیمی شده است. این روزها ابزارهای مشارکت آنلاین فراوانی وجود دارند و اهمیت محل زندگی فرد و دوری و نزدیکی او به محل کار، هر روز کمتر و کمتر می‌شود.» حتی اعضای ارشد تیم‌ها به خوبی با هم مشارکت دارند و هوآنگ برای تیم‌های دورکار راهکاری پیدا کرد که تعاملاتی فراتر از مسائل اصلی کار هم داشته باشند و ارتباطات خود را حفظ کنند.
برای این کار باید یک فرآیند تصمیم‌گیری واضح تعیین شود. هوآنگ ادامه داد: «این فرآیند مثل جلسات متداول و رسمی شرکت‌ها نیست که هرکسی صرفا حرف خودش را می‌زند و منتظر بازخورد دیگران است. اگر مسائل از کنترل افراد خارج شود، با تماس تصویری یا ابزارهای گفت‌و‌گو آن را حل‌و‌فصل می‌کنند. به‌عنوان مثال اخیرا جلسه‌ای در مورد جریان کاری مشتری برگزار شد که می‌توانست به بحثی طولانی در مورد 6 راهکار موجود منتهی شود اما چون همه خیلی سریع به این اتفاق‌نظر رسیدند که صرفه‌جویی در زمان مشتری مهم‌ترین فاکتور موجود است، راهکار نهایی برای ما واضح شد.»
مدیر برتر
بررسی انتظارات پیچیده کارمندان و گرفتن بهترین نتایج از آنها، یک کار سخت و طاقت‌فرساست. جولیان برکینشاو، استاد استراتژی و کارآفرینی در مدرسه کسب‌وکار لندن، معتقد است مدیران خوب به همان اندازه که نسبت به دیگران بینش دارند، خودشان را هم خوب می‌شناسند.
او اظهار داشت: «یک رئیس خوب فقط کارمندانش را خوب نمی‌شناسد، بلکه خودش را بهتر می‌شناسد. باید آنقدرهوشمند باشیم که بگوییم، خب! من می‌دانم می‌خواهم چه‌کار کنم و می‌دانم در این جنبه نه‌چندان جالب از مدیریت، اغلب دچار لغزش می‌شوم، بنابراین باید تکنیک‌ها و نکاتی را ایجاد کنم که برای انجام بهتر این کار تقویتم کند. یک مدیر خوب نقاط ضعف و قوت خود را به خوبی می‌داند.»
شما باید بدانید در چه نوع سازمانی فعالیت می‌کنید. ما سه نوع سازمان ایده‌آل را در دنیا شناسایی کرده‌ایم. اگر شرکت شما درگیر بوروکراسی است، موقعیت شما در چارت سازمانی اهمیت بسیار زیادی دارد. در سازمانی که شایسته‌سالاری در آن رواج دارد، فرد تصمیم‌گیر کسی است که تخصصش کاملا به یک موضوع مشخص ربط دارد و دانش افراد نسبت به موقعیت‌شان ارجح است. در سازمان‌هایی با ساختاری در نقطه مقابل بوروکراسی، تمام اعضای سازمان بدون هیچ سلسله‌مراتبی این اختیار را دارند که در جایی که مفید هستند، قرار بگیرند و در تعامل با سایر اعضای تیم کار کنند. در دنیای کسب‌وکار که امروز به‌سرعت در حال تغییر است، این مدل یک روش مطلوب است، چون امکان آزمایش کردن و تعهد در خط مقدم سازمان را فراهم می‌کند اما این ساختار کم و بیش شکننده است. وقتی هر سازمانی با هر نوع بحرانی مواجه می‌شود یا وقتی رکود اتفاق می‌افتد، افراد ناخودآگاه به مدل کاری قدیمی خود برمی‌گردند و با آن احساس راحتی می‌کنند. باید روش‌هایی را برای حفاظت از چنین شیوه‌ای پیدا کنیم. مثلا این فعالیت‌ها را در واحدهای جداگانه قرار دهیم یا مطمئن شویم سرپرست‌های درستی را در تیم‌های درست قرار می‌دهیم.»
راه دشوار آینده
دان کیبل، استاد رفتار سازمانی در مدرسه کسب‌وکار لندن، می‌گوید ایده انجام یکسری نقش‌های تثبیت‌شده مثل مدیر پروژه یا مدیر منابع انسانی، ایده‌ای است که به دوران انقلاب صنعتی برمی‌گردد. کارکنان و دفاتر کاری مدرن به یک رویکرد انعطاف‌پذیرتر نیاز دارند.
پروفسور کیبل می‌گوید: «در طول انقلاب صنعتی، کار کردن روی زمین یا فروشگاه‌های کوچک متوقف شد و سازمان‌های بزرگ ابداع شدند. این سازمان‌ها با ایجاد مشاغل استاندارد‌شده که تعریف مشخصی داشتند، رشد کردند و به افراد گفته می‌شد وقتی یک عنوان شغلی دارند، دقیقا باید چه کاری انجام دهند. اگر حرف گوش می‌کردند و همان کارها را انجام می‌دادند، به آنها پاداش داده می‌شد و اگر به آنچه گفته می‌شد، عمل نمی‌کردند، تنبیه می‌شدند.»
از آن زمان به بعد، مشاغل مثل بدنه‌های ثابتی بوده‌اند که کارمندان باید خودشان را داخل آن جا دهند. عناوین شغلی و شرح وظایف، مدت‌ها ثابت می‌ماندند و رفتارها و فعالیت‌های مورد نیاز برای اینکه فردی شایسته آن شغل باشد، برهمین اساس تعریف و توصیف می‌شد. شغل، طرف ثابت معادله بود و کارمندان باید خودشان را با آن متناسب می‌کردند.
اما با توجه به افزایش سرعت تغییر، سازمان‌هایی که از کارکنان خود تنها وظایف محوله را می‌خواهند، دیگر به شکل مناسبی رشد نمی‌کنند. این روزها سازمان‌ها به نوآوری و چابکی کارکنان نیاز دارند. سازمان‌ها تلاش می‌کنند با محیط بیرونی سازگار باشند و بنابراین ایده قدیمی ثابت بودن یک عنوان شغلی در حال تغییر است. رهبران سازمانی خواهان واکنش‌های سریع نسبت به مشکلات تولید و خدمات هستند. این موضوع به کارکنان امکان می‌دهد بر اساس نقاط قوت خود، از مهارت‌های شخصی‌شان برای هماهنگ شدن با یک شغل و عنوان شغلی، استفاده کنند.
محیط به سرعت در حال تغییر است و استانداردسازی وظایف شغلی کمتر و شخصی‌سازی آنها بیشتر می‌شود. «بهترین» روش برای توصیف و انجام وظایف در یک شغل، این است که از نقاط قوت ویژه و اشتیاق کارکنان استفاده کنیم، نه آنچه قبلا انجام می‌شد. روش یک کارمند یا یک تیم برای برقراری ارتباط با مشتریان و تولید یک محصول نهایی، با کارمند یا تیم دیگر، کاملا متفاوت است.
دوران پس از کار
لیندا گراتون، استاد مدیریت در مدرسه کسب‌وکار لندن، مطالب زیادی در مورد اثرات زندگی طولانی‌تر کسب‌وکارها و افراد نوشته است. او در کتاب پرفروش خود با نام «زندگی صد ساله؛ کار و زندگی در عصر طول عمر» این ایده را مطرح کرده که مدل قدیمی زندگی سه مرحله‌ای، شامل تحصیل به‌صورت تمام‌وقت، رفتن سر کار به‌صورت تمام‌وقت و سپس بازنشستگی در ۶۰ سالگی، تکراری و بی‌فایده شده است.
او گفت: «وقتی زندگی کاری ما به ۷۰سالگی و حتی ۸۰سالگی امتداد پیدا کند، این سه مرحله خردتر می‌شود. چرا باید فقط یک بار در طول زندگی تحصیل کنید و چیزی بیاموزید؟ چگونه امکان دارد دقیقا از ۲۰ تا ۷۰سالگی بی‌وقفه به‌صورت تمام‌وقت کار کنید؟ مطمئنا در این میان به استراحت نیاز دارید. وقتی تا آخرین لحظه‌ای که زنده هستید می‌توانید زندگی کنید، چرا باید در ۶۰ سالگی بازنشسته شوید؟»
در این کتاب توصیه شده یک زندگی چندمرحله‌ای را جایگزین این سبک کنید؛ یعنی خیلی از کارها را در برهه‌های زمانی مختلف انجام دهید و نگویید برای این کار دیر شده یا انجام آن کار خیلی زود است. البته منظور این نیست که همه افراد می‌توانند با چنین توصیه‌ای کنار بیایند، اما خیلی‌ها هم آن را درک می‌کنند و از پس آن برمی‌آیند.
لطفا فکر نکنید دنیا این مشکل را برای شما حل می‌کند. خودتان باید تعیین‌کننده باشید و بگویید خودم در هر سنی که هستم، باید این مشکل را حل کنم، یک مهارت جدید یاد بگیرم، یک شرکت جدید پیدا کنم و بالاتر از سن ۵۰ و ۶۰ سالگی کار کنم. زندگی چندمرحله‌ای نیازمند این است که هر کدام از ما تا جایی که ممکن است فعال و کوشا باشیم.»
ریتش موهان، کارشناس برجسته صنعت خردهفروشی نظری متفاوت از سایرین دارد: «در زمینه کار در خردهفروشی شما باید فاکتورهای مورد نظر را در سطح مطلوبی داشته باشید وگرنه امکان کمی برای موفقیت دارید. همین عامل می‌تواند دورنمایی از میزان موفقیت شما در مقاصد تجاری را تعیین کند؛ به عبارت بهتر وقتی فاکتورهای مورد نیاز موفقیت در خردهفروشی را داشته باشید، قطعا دورنمای خوبی هم برای مجموعه و خودتان رقم می‌زنید.»
تا سال ۲۰۲۲، روش‌های نوین تجاری مانند تجارت الکترونیکی، تجارت با استفاده از موبایل و تجارت با استفاده از شبکه‌های اجتماعی، ماهیت خردهفروشی در جهان را تغییر خواهند داد.
جف بزوس، رئیس برند آمازون درباره مقاصد خردهفروشی می‌گوید: «در سال 2002 شرکت آمازون درآمد خود را معادل 39/3میلیارددلار آمریکا اعلام کرد. اگرچه این رقم همانند قطره‌ای در اقیانوس 3/2تریلیون‌دلاری بازارهای آمریکاست اما انتظار می‌رود درآمد این برند از مرز 90میلیارددلار عبور کند. کل حجم خردهفروشی از طریق اینترنت معادل 10درصد معاملات بازارهای آمریکاست.»
در این شرایط، انگلیس بالاترین سهم را در خریدهای آنلاین در دنیا در اختیار دارد. بر طبق گزارش منتشرشده توسط مرکز تحقیقات خردهفروشی، تخمین زده می‌شود خریدهای تحت وب انگلیسی‌ها در سال 2022 معادل 2/32درصد کل شاخص خردهفروشی این کشور باشد. همچنان‌که این بازارهای نوظهور به پیشرفت ادامه می‌دهند، نرخ رشد آنها هم سریع‌تر می‌شود. در سال گذشته کشور چین گزارش کرد معاملات بنگاه با مصرف‌کننده از طریق اینترنت رشدی معادل 7/53درصد داشته است که حجم این معاملات معادل 2/123میلیارددلار آمریکا بود.
معادلات به‌هم‌ریخته
بخش اعظم این روند رو به رشد به دلیل آسان بودن خرید از طریق کامپیوترهای رومیزی یا لپ‌تاپ‌ها در محل کار یا خانه است که البته این روند تنها یک بعد جدید به رفتار مصرف‌کنندگان اضافه کرده است. ظهور تلفن‌های هوشمند و رشد ناگهانی نرم‌افزارهای خرید تلفنی، انقلابی در تصمیم‌گیری افراد برای انتخاب محل خرید کالاها ایجاد کرده است. موسسه فارستر پیش‌بینی کرده در اروپا بین سال‌های 2021 تا 2027، ارزش معاملات خردهفروشی از طریق موبایل 31برابر خواهد شد. با توجه به رشد روزافزون نرم‌افزارهای خرید تلفنی، این گزارش محافظه‌کارانه به نظر می‌رسد زیرا قطعا در سال 2022، معاملات با استفاده از دستگاه موبایل از اصلی‌ترین ابزار خرید خواهد بود. این روزها توانایی مصرف‌کنندگان در اقدام به خریدهای آنی، هنگام راه رفتن یا حرکت کردن در شیوه‌های مختلف در حال افزایش است. امروزه با استفاده از نرم‌افزارهای تلفن‌های همراه، افراد امکان جست‌وجوی سریع کالاهای مورد نظرشان را از طریق کد پاسخ سریع یا عکس‌های این بارکدهای دوبعدی دارند و حتی می‌توانند همزمان کالاهای تبلیغ‌شده از برنامه‌های تلویزیونی مورد علاقه‌شان را خریداری کنند. در سال‌های اخیر نمایشگاه‌های مجازی کالاها به‌سرعت توسعه یافتند و افراد با بازدید از این نمایشگاه‌ها و مقایسه قیمت از طریق گوشی تلفن همراه، اقدام به خرید کالای موردنظر می‌کنند.
حسام رئوف، یکی از بزرگ‌ترین نام‌ها در عرصه خردهفروشی، عامل مهم در مقاصد خردهفروشی را تصمیم‌گیری درست در مورد محل خرید کالاها در دنیای واقعی می‌داند. او در این‌باره تاکید کرد: «شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی پایگاه مناسبی برای تعاملات نام‌های تجاری با مصرف‌کنندگان هستند. از سوی دیگر، بازاریابی ویروسی و تجارت الکترونیکی از طریق شبکه‌های اجتماعی یک کانال جدید برای خرده‌فروشان به‌منظور فروش کالا‌هایشان ایجاد کرده است. اگرچه بعد از آمار ناامیدکننده فروش و بسته شدن بعضی از سایت‌های فروش کالا، این کانال جدید تا حدی محدود شد اما ظهور یک شبکه اجتماعی جدید به نام پینترست(Pinterest) باعث شد با بالا رفتن میزان بازدید برای کالاها و محصولات به اشتراک گذاشته شده در این سایت، فرصت‌های خردهفروشی به سرعت افزایش یابد. تکنولوژی بخش مهم و کلیدی در پیشرفت این روندها بازی می‌کند و قطعاً در سال 2022 با بازاری روبه‌رو خواهیم شد که سهم خریدهای آنلاین از کل حجم فروش خردهفروشی در این بازار نسبت به زمان جاری بسیار بیشتر خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود بازارهای آنلاین مهم در دنیا مانند بازارهای کشور انگلیس سهمی حدود یک‌سوم یا بیشتر از کل معاملات فروش داشته باشند. خریدهای اینترنتی به صورت سنتی، محدود به کالاهایی مانند کتاب‌ها، فایل‌های دانلودی و وسایل الکترونیکی شده است. گرچه باید متذکر شد نه‌تنها دیدگاه‌هایی مانند «اول امتحان و سپس خرید کن» در مورد کالاهایی مانند پوشاک و خواروبار اقبال چندانی نیافت، بلکه با موفقیت بنگاه‌های خردهفروشی، نادرستی این دیدگاه‌ها هم اثبات شد.»
در همین راستا، یکی از غول‌های بزرگ تجارت الکترونیکی، شرکت «راکوتن» هزینه هنگفتی را صرف سرمایه‌گذاری در سایت پینترست کرد تا از این شبکه برای تبلیغ کالاهای محبوب افراد استفاده کند.
در نهایت اظهارات ماجد الفطیم، مشهورترین چهره تاثیرگذار در خردهفروشی خاورمیانه می‌تواند راهگشا باشد: «اگرچه تکنولوژی و به‌خصوص نرم‌افزارهای تبلت‌ها و تلفن‌های هوشمند و افزایش امکان ارتباطات و انتخابات، مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر این روند خواهد بود اما بحران اخیر اقتصادی مانند یک کاتالیزور در تغییر رفتار عاقلانه مصرف‌کننده تاثیر گذاشته است. شکل‌گیری سایت‌های مقایسه قیمت برای خردهفروشی یک موضوع جدید نیست اما بحران اقتصادی باعث شد تا انگیزه مصرف‌کنندگان برای خریدهای آنلاین به‌شدت افزایش یابد. برخی از سایت‌های مقایسه قیمت محدود به بررسی قیمت یک کالای منحصربه‌فرد بودند، اما سایت‌های جدیدی در کشورهای عربی خاورمیانه این امکان را به مصرف‌کنندگان می‌دهند که قیمت کل سبد کالاهای مورد نیازشان را در فروشگاه‌های خردهفروشی مهم مقایسه و بهترین پیشنهاد را برای خرید انتخاب کنند.»
کارشناسان اکونومیست پیش‌بینی می‌کنند تا سال 2022، تکنولوژی‌های معطوف به چانه‌زنی قیمت، توسعه و گسترش یابند؛ در نتیجه سایت‌های متخصص در این زمینه خواهند توانست بهترین گزینه‌ها یا پیشنهادها را در قالب خدمات خردهفروشی، پیش‌خرید کردن و خریدهای شخصی ارائه کنند. سایت‌های متخصص در زمینه مقایسه قیمت قادر خواهند بود سبد کالاهای مختلف را بین خرده‌فروش‌های مختلف بررسی کنند تا «بهترین قیمت» را برای هر کالا بیابند. سایت‌های بازاریابی که محلی برای رقابت مجازی بین خرده‌فروشان مختلف هستند، حداکثر تعداد گزینه‌های انتخابی موجود را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار خواهند داد. سایت‌هایی مانند آمازون اکنون در حال تغییر مفهوم محل فیزیکی بازار هستند. در انگلیس، برند تسکو، یک سایت فعال در زمینه تجارت الکترونیک، اعلام کرده است چنین هدفی را دنبال می‌کند و به نظر می‌رسد سایر بازیگران جهانی این بازار به همین سو حرکت کنند. در نتیجه پیش‌بینی می‌شود در سال 2022، خرده‌فروشان در یک رقابت شانه به شانه با یکدیگر و با تولیدکنندگان کالاهای زنجیره عرضه از طریق پایگاه‌های اینترنتی رقابت کنند.
با افزایش درآمدها، تکنولوژی‌های تشخیص پیشرفته این امکان را به مصرف‌کنندگان خواهند داد تا مستقیماً با استفاده از دستگاه‌های تلفن همراه از طریق کانال‌های مختلف اقدام به خرید آنی و لحظه‌ای کنند. نوآوری‌ها در زمینه تطبیق بیشتر تکنولوژی‌های با واقعیت، گسترش خواهند یافت و از سوی دیگر شبکه‌های اجتماعی بستر مناسبی برای تعاملات در این زمینه خواهند بود. افزایش تولید کالاهای مجازی مانند دانلود فایل‌های موسیقی، ویدیو و بازی‌ها بر پایه مبتنی‌بر فناوری ابری گسترش خواهند یافت و پیش‌بینی می‌شود در سال 2022 محصولات فیزیکی کنسول‌های بازی به استثنای ابزارهای کوچک کامپیوتری کاملا از رده خارج شوند. یکی از غول‌های بزرگ نرم‌افزاری در دنیا، اعلام کرد برای تبدیل شدن به یک تولیدکننده بازی‌های دیجیتالی در آینده نزدیک برنامه‌ریزی کرده. شرکت سونی با همین قصد، شرکت «جی کیا» را به تملک خود درآورده است.
