پرداخت در صنعت ریتیل ایران یکی از حساس‌ترین نقاط تماس مشتری با برند است. تجربه خرید بدون دردسر در صندوق فروشگاه می‌تواند رضایت مشتری را چندبرابر کند، درحالی‌که صف‌های طولانی و مشکلات کارتخوان، تجربه او را مخدوش می‌کنند. اگرچه ایران هنوز به سرویس‌های جهانی مثل Apple Pay یا Google Wallet دسترسی ندارد، اما مسیر بومی‌سازی پرداخت دیجیتال با اپلیکیشن‌ها، QR Code و کیف‌پول‌های داخلی به‌سرعت درحال شکل‌گیری است.
نقش تاریخی کارتخوان‌ها
ایران طی ۱۵ سال گذشته به یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های کارتخوان جهان مجهز شده، خرید با کارت‌بانکی تقریبا جایگزین پول نقد شده و عادت خرید روزمره را شکل داده، اما این وابستگی شدید، مانع اصلی نوآوری است. مشتری و فروشگاه هر دو به کارتخوان عادت کرده‌اند.
اپلیکیشن‌های پرداخت و کیف‌پول‌های بومی
اپ‌هایی مانند آپ، اسنپ، تارا و... به مشتریان امکان پرداخت قبض، خرید شارژ و انتقال پول را داده‌اند، برخی فروشگاه‌ها و ریتیلرها این اپ‌ها را به باشگاه مشتریان وصل کرده‌اند، مثلا امتیاز خرید در سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای. این یعنی پرداخت دیگر فقط یک تراکنش نیست، بلکه بخشی از تجربه وفاداری مشتری شده است.
پرداخت QR Code گام بعدی در فروشگاه‌ها
QR Code در ایران به‌ویژه در ریتیل زنجیره‌ای استفاده می‌شود.
مزایا:
حذف نیاز به دستگاه کارتخوان در هر صندوق
کاهش هزینه زیرساخت برای فروشگاه
سرعت بیشتر، به‌ویژه برای خریدهای کوچک
مشتری کافی است اپلیکیشن بانکی یا پرداختی خود را باز کند
QR Code را اسکن کند و تراکنش انجام شود.
پرداخت بیومتریک: آینده نزدیک ایران
بانک‌ها و استارتاپ‌های فین‌تک به‌صورت آزمایشی روی اثر انگشت و تشخیص چهره کار می‌کنند.
این روش می‌تواند برای فروشگاه‌های بزرگ یا فرودگاه‌ها جذاب باشد؛ مشتری فقط با اثر انگشت یا نگاه به دوربین پرداخت را انجام می‌دهد.
چالش ایران در این بخش:
قوانین مشخص برای ذخیره و پردازش داده‌های بیومتریک
اعتماد عمومی به امنیت این فناوری.
جایگاه رمزارزها در ایران
درحال‌حاضر استفاده مستقیم از بیت‌کوین یا رمزارزها در فروشگاه‌های ایران قانونی نیست، ما با توجه به حرکت جهانی به‌سمت CBDCها (ارز دیجیتال ملی)، بانک مرکزی ایران هم روی ریال دیجیتال کار می‌کند، در آینده نزدیک ممکن است پرداخت با ریال دیجیتال در ریتیل ایران آزمایش شود.
فرصت‌ها برای ریتیلرها
سرعت خرید: صف‌های کوتاه‌تر و تجربه راحت‌تر
امنیت بالاتر: کاهش تقلب با پرداخت‌های دیجیتال و بیومتریک
وفاداری مشتری: اتصال پرداخت دیجیتال به باشگاه مشتریان (تخفیف، امتیاز و کوپن)
تحلیل داده‌ها: اطلاعات پرداخت دیجیتال به فروشگاه‌ها دید بهتری از رفتار خرید مشتری می‌دهد.
چالش‌ها
عادت مشتریان: بسیاری هنوز ترجیح می‌دهند با کارت فیزیکی خرید کنند.
زیرساخت فروشگاه‌ها: همه فروشگاه‌ها توان مالی و فنی برای تغییر ندارند.
امنیت سایبری: افزایش خطر هک و کلاهبرداری در سیستم‌های آنلاین
قوانین و مقررات: باید همگام با فناوری، سریع‌تر به‌روزرسانی شوند.
نتیجه‌گیری
پرداخت در ریتیل ایران در آستانه یک تحول بزرگ است؛ از کارتخوان سنتی به پرداخت دیجیتال یکپارچه.
احتمالا در چند
سال آینده شاهد ترکیب
QR Code کیف‌پول‌های دیجیتال داخلی و پرداخت بیومتریک خواهیم بود. فروشگاه‌هایی که امروز زیرساخت دیجیتال خود را آماده کنند، فردا برنده رقابت تجربه مشتری خواهند بود.
