در دنیای پرشتاب خرده‌فروشی، دیجیتال‌سازی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی برای بقا و رشد به شمار می‌رود. شرکت زبراسیا، به‌عنوان نماینده رسمی Zebra Technologies در ایران و ترکیه و با بیش از دو دهه تجربه، نقشی کلیدی در تسهیل این گذار ایفا می‌کند. در یازدهمین دوره جوایز Iran Retail Awards این شرکت به‌عنوان پارتنر تکنولوژی با ما همراه است. به همین بهانه، گفت‌وگویی داشته‌ایم با حمید بهمنی، رئیس هیات‌مدیره شرکت زبراسیا، تا از چگونگی شکل‌گیری این همکاری راهبردی، تفاوت‌های بازار ایران و ترکیه، پروژه‌های موفق در حوزه RFID و چشم‌انداز آینده این شرکت در مسیر هوشمندسازی زنجیره تامین بگوییم.
لطفا خودتان را معرفی کنید و کمی درباره تاریخچه تاسیس زبراسیا و ماموریت اصلی این شرکت توضیح دهید. چه عواملی باعث شکل‌گیری این همکاری با Zebra Technologies شدند؟
من حمید بهمنی هستم، رئیس هیات‌مدیره شرکت زبراسیا. این شرکت در پاسخ به نیاز بازار ایران و منطقه برای راهکارهای پیشرفته در حوزه شناسایی خودکار و جمع‌آور داده‌ها (AIDC) در سال ۱۳۸۱ تاسیس شده است. ماموریت ما، کمک به دیجیتال‌سازی عملیات زنجیره تامین در صنایع مختلف، به‌ویژه صنعت خرده‌فروشی است. همکاری ما با Zebra Technologies از طریق شناخت متقابل نیازهای بازار و توانمندی‌های برند Zebra شکل گرفت تا بتوانیم راهکارهای نوآورانه‌ای را به مشتریان ارائه دهیم.
زبراسیا به‌عنوان نماینده رسمی Zebra در ایران و ترکیه فعالیت می‌کند. این نمایندگی دقیقا شامل چه خدماتی می‌شود و چگونه ارزش افزوده‌ای برای بازار منطقه ایجاد می‌کند؟
در درجه اول، زبراسیا با ایجاد موجودی مستمر از محصولات پرتقاضای Zebra اطمینان می‌دهد مشتریان به‌طور دائمی و بدون‌وقفه به این تجهیزات دسترسی داشته باشند. در گام بعد، شبکه‌ای از نمایندگان فروش و خدمات پس از فروش توسعه داده‌ایم تا خدمات محلی با چابکی بهتر برای کاربران فراهم شود. این ساختار به ما اجازه می‌دهد ضمن تسهیل فرآیند خرید، در ارائه خدمات گارانتی و پشتیبانی فنی نیز عملکردی قابل‌اتکا داشته باشیم. زبراسیا فراتر از تامین تجهیزات با بومی‌سازی راهکارهای متناسب با نیازهای بازار و توسعه نرم‌افزارهای یکپارچه با تجهیزات Zebra، به سازمان‌ها کمک می‌کند از فناوری به‌عنوان یک مزیت رقابتی بهره‌برداری کنند. ما به‌جای فروش صرف محصول، تجربه‌ای کامل از انتخاب، استقرار و بهره‌برداری موثر از فناوری را در اختیار مشتریان قرار می‌دهیم. این رویکرد، نقطه تمایز زبراسیا در ایجاد ارزش پایدار برای بازار منطقه است.
صنعت خرده‌فروشی در ایران و ترکیه با چه چالش‌های عملیاتی‌ای مواجه است و زبراسیا چگونه به حل این چالش‌ها کمک می‌کند؟
هرچند خرده‌فروشان در ایران و ترکیه با دغدغه‌هایی مشترک مانند نیاز به شفافیت موجودی، کاهش اتلاف کالا و هماهنگی بهتر بین فروش و انبار روبه‌رو هستند، ماهیت این چالش‌ها و شدت آنها در دو بازار بسیار متفاوت است؛ در ایران، نوسانات شدید اقتصادی، محدودیت‌های وارداتی و کمبود زیرساخت‌های ارتباطی در برخی مناطق، موانعی جدی برای پیاده‌سازی یکپارچه فناوری‌های مدرن ایجاد می‌کند. از طرفی در ترکیه زیرساخت‌ها توسعه‌یافته‌ترند و فروشگاه‌ها آمادگی بالاتری برای استفاده از فناوری‌های روز دارند، اما رقابت شدید بازار باعث شده بهره‌وری و تحلیل داده به موضوعات کلیدی تبدیل شوند.
زبراسیا با درک دقیق این تفاوت‌ها، رویکرد خود را برای هر بازار بومی‌سازی کرده است. در ایران تمرکز ما بر ارائه راهکارهای مرحله‌ای، آموزش‌محور و مقاوم دربرابر شرایط محیطی است، درحالی‌که در ترکیه بیشتر بر تسهیل تحول دیجیتال در مقیاس بزرگ، یکپارچه‌سازی نرم‌افزارها و بهبود تجربه مشتری تمرکز داریم. ما با استفاده از تجهیزات Zebra و استانداردهای جهانی GS1، زیرساختی فراهم می‌کنیم که خرده‌فروشان در هر دو کشور بتوانند عملیات خود را هوشمندانه‌تر مدیریت کنند.
یکی از محورهای کلیدی فعالیت شما دیجیتال‌سازی زنجیره تامین است. لطفا از تجربه‌ها یا پروژه‌های موفقی بگویید که در این حوزه داشته‌اید.
اخیرا در پروژه موفقی که برای یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای پوشاک در ترکیه اجرا کردیم، پیاده‌سازی سیستم RFID باعث شد دقت موجودی از زیر ۶۰ درصد به بیش از ۹۵ درصد برسد، همچنین زمان شمارش موجودی از چند روز به چند ساعت کاهش یافت. این تجربه نشان‌دهنده توانمندی راهکارهای دیجیتال ما در افزایش بهره‌وری و شفافیت است.
استفاده از داده در تصمیم‌گیری‌های خرده‌فروشی چه جایگاهی دارد و Zebra چه ابزارهایی برای هوشمندسازی این فرآیند ارائه می‌دهد؟
«داده»- در فضای رقابتی امروز- به یکی از مهم‌ترین منابع تصمیم‌گیری برای خرده‌فروشان تبدیل شده است. بدون دسترسی سریع و دقیق به اطلاعات موجودی، رفتار خرید مشتریان، سرعت گردش کالا و عملکرد فروش، تصمیم‌گیری‌ها یا بر پایه حدس و گمان خواهند بود یا واکنشی و دیرهنگام. به همین دلیل فروشگاه‌هایی که بتوانند از داده‌های بلادرنگ استفاده کنند، سریع‌تر به نیاز بازار پاسخ می‌دهند، موجودی بهینه‌تری نگه می‌دارند و تجربه خرید بهتری برای مشتریان رقم می‌زنند. Zebra مجموعه‌ای از ابزارهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری ارائه می‌دهد که داده را از سطوح مختلف عملیات جمع‌آوری و تحلیل می‌کند، برای مثال با استفاده از رایانه‌های هوشمند قابل‌حمل و اسکنرهای پیشرفته، اطلاعات دقیق فروش، موجودی و موقعیت کالا بلادرنگ ثبت می‌شود، سپس از طریق پلتفرم‌هایی مانند Zebra Prescriptive Analytics، داده‌ها تحلیل می‌شوند و به‌شکل پیشنهادهای عملیاتی، هشدارها و بینش‌های قابل‌اقدام به مدیران ارائه می‌شوند. این چرخه به تصمیم‌گیری سریع‌تر، کاهش خطا و بهره‌وری بالاتر در عملیات روزانه منجر می‌شود.
آیا فروشگاه‌های ایرانی و ترکیه‌ای آماده پذیرش فناوری‌هایی مانند اتوماسیون، ردیابی هوشمند یا RFID هستند؟ سطح بلوغ بازار منطقه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بازار ایران و ترکیه در مراحل مختلفی از بلوغ دیجیتال قرار دارند. در ترکیه پذیرش فناوری‌های نوین با سرعت بیشتری پیش می‌رود، در ایران هم علاقه و آمادگی وجود دارد، به‌ویژه در میان نسل جدید مدیران فروشگاه‌ها. زبراسیا با ارائه آموزش، مشاوره و اجرای تدریجی پروژه‌ها، این گذار را تسهیل می‌کند.
زبراسیا چه راهکارهایی برای افزایش بهره‌وری عملیات در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و فروشگاه‌های مستقل ارائه می‌دهد؟
ما بسته‌های راهکاری مختلفی برای فروشگاه‌های زنجیره‌ای و خرده‌فروشان مستقل داریم. این راهکارها شامل مدیریت هوشمند موجودی، سیستم‌های فروش همراه، ابزارهای تحلیل فروش و راهکارهای کاهش اتلاف کالا (Shrinkage) هستند که افزایش سرعت، دقت و رضایت مشتری را موجب می‌شوند.
آیا می‌توانید درباره راهکارهای تحلیلی یا نرم‌افزارهایی که زبراسیا برای خرده‌فروشان فراهم می‌کند، بیشتر توضیح دهید؟
زبراسیا با تکیه بر زیرساخت‌های فنی Zebra و همکاری با شرکای نرم‌افزاری معتبر، مجموعه‌ای از راهکارهای تحلیلی و عملیاتی را در اختیار خرده‌فروشان قرار می‌دهد. این راهکارها شامل نرم‌افزارهای مدیریت موجودی، پایانه فروش (POS)، سیستم‌های شمارش خودکار کالا، داشبوردهای مدیریتی و ابزارهای تحلیل رفتار خرید مشتریانند که به‌صورت یکپارچه با تجهیزات Zebra عمل می‌کنند. هدف ما از این راهکارها، تبدیل داده خام به بینش قابل اقدام است، برای مثال خرده‌فروش می‌تواند به‌صورت لحظه‌ای از سطح موجودی هر کالا در هر شعبه مطلع شود یا بر اساس الگوهای رفتاری مشتریان، زمان و مکان مناسب برای اجرای کمپین‌های فروش را شناسایی کند. این نرم‌افزارها با امکان سفارشی‌سازی و بومی‌سازی، هم برای فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ و هم برای کسب‌وکارهای متوسط و کوچک قابل‌استفاده‌اند و به آنها کمک می‌کنند تصمیم‌گیری دقیق‌تری بر پایه داده داشته باشند.
در زمینه آموزش و انتقال دانش، زبراسیا چه اقداماتی برای ارتقای آگاهی مشتریان و کاربران نهایی انجام می‌دهد؟
ما در زبراسیا تلاش می‌کنیم در مسیر دیجیتال‌سازی زنجیره تامین، همراه واقعی مشتریان‌مان باشیم. با برگزاری وبینارهای کاربردی، تولید محتوای آموزشی مفید، آموزش حضوری در محل فروشگاه‌ها و همکاری نزدیک با «مدرسه تحول دیجیتال»، گام‌به‌گام تا استقرار کامل تحول دیجیتال کنارشان هستیم. باور داریم که ارتقای مهارت‌ها و دانش فنی، با آگاهی‌بخشی درست و فراگیر آغاز می‌شود؛ چراکه موفقیت در پیاده‌سازی فناوری، تنها زمانی ممکن است که به‌خوبی در بستر بومی نهادینه شود.
با توجه به‌سرعت تحول دیجیتال، چه روندهای نوظهوری را در آینده صنعت خرده‌فروشی منطقه پیش‌بینی می‌کنید؟ زبراسیا چه برنامه‌ای برای انطباق با این روندها دارد؟
تحول دیجیتال در صنعت خرده‌فروشی با سرعتی چشمگیر درحال گسترش است و روندهای نوظهوری مانند فروش بدون‌صندوق (Frictionless Checkout)، استفاده از هوش‌مصنوعی برای پیش‌بینی تقاضا، تجربه خرید چندکاناله (Omnichannel)، و تحلیل بلادرنگ رفتار مشتریان در حال بازتعریف نقش فروشگاه‌ها هستند. همچنین فناوری‌هایی نظیر RFID، رایانش ابری، و اینترنت اشیا (IoT) جای خود را در زنجیره تامین و فروش خرده‌فروشی پیدا کرده‌اند و فروشگاه‌ها را به سازمان‌هایی داده‌محور و پاسخگوتر تبدیل می‌کنند. زبراسیا با رصد مداوم این تحولات، برنامه‌های توسعه‌ای خود را به‌گونه‌ای طراحی کرده که پاسخگوی نیازهای فردای بازار باشد. ما با معرفی نسل جدید تجهیزات Zebra، توسعه نرم‌افزارهای تحلیلی، گسترش زیرساخت‌های ابری، و توانمندسازی مشتریان از طریق آموزش‌های هدفمند، تلاش می‌کنیم نه‌تنها از این موج عقب نمانیم، بلکه خرده‌فروشان را در موقعیتی قرار دهیم که پیشگام این تحول باشند. نگاه ما صرفا تجهیز فروشگاه نیست؛ ما به دنبال ساختن آینده‌ای هوشمند، چابک و داده‌محور برای صنعت خرده‌فروشی منطقه هستیم.
چه تفاوت‌هایی میان بازار ایران و ترکیه در مواجهه با فناوری‌های خرده‌فروشی مشاهده کرده‌اید؟ آیا رویکرد زبراسیا در این دو بازار متفاوت است؟
بازار ایران و ترکیه از نظر سطح دسترسی به فناوری، زیرساخت و فرهنگ کسب‌وکار تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند. در ترکیه فضای رقابتی شدید باعث شده فروشگاه‌ها به‌سرعت به سمت بهره‌گیری از فناوری‌های روز مانند اتوماسیون فروش، تحلیل داده، RFID و پرداخت‌های هوشمند حرکت کنند. زیرساخت‌های ارتباطی و مالی پیشرفته‌تر در ترکیه نیز این روند را تسهیل می‌کند. در مقابل در ایران چالش‌هایی مانند تحریم‌ها، پیچیدگی در تامین تجهیزات و نوسانات ارزی باعث می‌شود خرده‌فروشان محتاط‌تر عمل کنند و پذیرش فناوری با سرعت کمتری انجام شود، هرچند نیاز و انگیزه برای تحول در بسیاری از بخش‌ها وجود دارد.
در پاسخ به این تفاوت‌ها، زبراسیا رویکردی متناسب و بومی‌سازی‌شده اتخاذ کرده است. در ایران، تمرکز ما بر ساده‌سازی راهکارها، ایجاد موجودی مستمر از تجهیزات پرکاربرد، ارائه آموزش‌های عملیاتی و اجرای تدریجی پروژه‌هاست تا پذیرش فناوری برای فروشگاه‌ها ممکن و مقرون‌به‌صرفه شود. در ترکیه، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی و تعامل نزدیک با مشتریان پیشرو، راهکارهایی پیشرفته‌تر و مقیاس‌پذیرتر ارائه می‌دهیم. این انعطاف‌پذیری در رویکرد، کلید موفقیت ما در هر دو بازار بوده است.
برنامه‌های توسعه‌ای زبراسیا در آینده چیست؟ آیا ورود به بازارهای جدید یا توسعه دامنه خدمات در دستور کار قرار دارد؟
بله، زبراسیا با چشم‌اندازی منطقه‌ای و نگاهی آینده‌نگر، برنامه‌های توسعه‌ای خود را در چند محور کلیدی پیش می‌برد. یکی از اهداف ما ورود تدریجی و هدفمند به بازارهای همسایه مانند کشورهای آسیای میانه است، با تمرکز بر صنایعی که نیاز بالایی به شناسایی خودکار و مدیریت هوشمند زنجیره تامین دارند. همچنین توسعه مراکز خدمات فنی و انبارهای پشتیبانی در این مناطق برای ارتقای سرعت پاسخگویی و کاهش هزینه‌های مشتریان در دستور کار ماست. درکنار گسترش جغرافیایی، تمرکز ما بر توسعه راهکارهای نرم‌افزاری و ابری نیز پررنگ‌تر شده است. زبراسیا قصد دارد سبد خدمات خود را فراتر از تجهیزات سخت‌افزاری گسترش دهد و راهکارهایی ارائه دهد که از مرحله شناسایی و جمع‌آوری داده تا تحلیل، پیش‌بینی و تصمیم‌سازی را پوشش دهند. هدف ما این است که به‌عنوان یک شریک راهبردی، نه‌تنها در تامین تجهیزات، بلکه در طراحی و اجرای تحول دیجیتال در زنجیره ارزش مشتریان نقش‌آفرینی کنیم.
چه پیامی برای نسل جدید طراحان و برندهای تازه‌کار دارید که به دنبال ورود به این صنعت هستند؟
به نسل جدید توصیه می‌کنم که جسور باشند، روندهای جهانی را دنبال کنند و درعین‌حال نیازهای بازار محلی را بشناسند. در این صنعت، ترکیب خلاقیت، فناوری و درک رفتار مصرف‌کننده، رمز موفقیت است.
اگر زبراسیا بخواهد تنها یک حس یا پیام در ذهن مخاطب باقی بگذارد، آن چیست؟
اینکه «چابکی در پذیرش تغییرات پرشتاب آینده» است. زبراسیا کمک می‌کند مشتریان با چابکی و آمادگی بیشتر، پارادایم تحولات دیجیتال را نه‌تنها بپذیرند، بلکه به راهبران توانمند آن در صنعت خود تبدیل شوند.
