تصفیه‌خانه ایران‌مال، یک مزیت رقابتی پایدار
با توجه به اینکه حیاتی‌ترین ماده برای زندگی بشر بعد از هوا، آب است، توجه به بحران کم‌آبی و تلاش برای استفاده بهینه از این عنصر ارزشمند در تمامی جوامع بشری حائز اهمیت است. کشور پهناور ایران به جهت موقعیت جغرافیایی خاص، از گذشته تا به امروز با بحران کم‌آبی، کم و بیش دست و پنجه نرم می‌کند و چه بسا کمبود این منبع باارزش یکی از عواملی است که مانع رشد اقتصادی و صنعتی کشور شده است.
این در حالی است که از گذشته‌های دور جمع‌آوری و دفع فاضلاب در شهرها یک مشکل جدی بوده و ضرورت تصفیه آن به لحاظ رعایت بهداشت عمومی و مسائل زیست‌محیطی مربوط به آن حائز اهمیت است. فاضلاب تصفیه‌نشده حاوی ناخالصی‌ها و مواد بیماری‌زای فراوانی است که در صورت دفع آن به منابع و آب‌های پذیرنده و محیط‌زیست آسیب جدی وارد می‌کند و بدون انجام تصفیه کافی روی آن باعث ایجاد مشکلات عدیده‌ای خواهد شد.
بحران کمبود آب، لزوم بررسی و مدیریت این پساب‌ها که امکان تصفیه مجدد یا مصرف در زمینه‌های زراعی را دارند، افزایش داده است. استفاده مجدد فاضلاب‌ها با توجه به کمبود منابع آبی و افزایش جمعیت به ضرورتی حیاتی تبدیل شده است و در کشور ما از اولویت‌هاست. بنابراین طی دهه‌های اخیر قوانین سختگیرانه‌تری درخصوص تصفیه فاضلاب و گسترش اهداف تصفیه وضع شده است.
در این راستا و همگام با توسعه دانش جهانی، در کشور ما نیز به خاطر اهمیت موضوع منابع آبی و کمبود آن، حفظ محیط‌زیست و سلامت جوامع انسانی، تصفیه فاضلاب‌های شهری به صورت پیشرفته با هدف بازیافت پساب و استفاده مجدد آن به‌عنوان یک ضرورت مطرح شده است و احداث تصفیه‌خانه‌ها برای کاهش مصرف منابع آبی بسیار حائز اهمیت است.
امروزه باید در طراحی تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری به حذف ترکیبات آلوده و خطرناک مانند مواد ازته از فاضلاب نیز توجه شود و دستگاه‌های طرح‌شده برای تصفیه فاضلاب شهری باید قادر به حذف ترکیبات تا حد استاندارد باشند.
توسعه صنعتی به دلیل ورود فاضلاب‌های صنعتی به منابع آبی موجب به وجود آمدن مشکلات زیست‌محیطی متعددی شده است و با توجه به اینکه وجود تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در شهرک‌ها و نواحی صنعتی می‌تواند در بحث آبگردانی و استفاده دوباره از آب نقش مهم و حیاتی داشته باشد، مجموعه بازار بزرگ ایران در منطقه 22 با طراحی تصفیه‌خانه‌ای پیشرفته و حرفه‌ای، زیرساخت مناسبی جهت تصفیه آب مصرفی و بازگشت مجدد آن به چرخه مصرف را فراهم کرده است.
تصفیه‌خانه فاضلاب پروژه بازار بزرگ ایران در دو مدول هر یک به ظرفیت 3030 مترمکعب در روز طراحی شده است. مدول 1 برای تصفیه فاضلاب مال، زیر دریاچه و هتل و مدول 2 برای تصفیه فاضلاب طرح توسعه غربی اختصاص یافته است. مقدار آب مصرفی روزانه پروژه بازار بزرگ ایران (مال، زیر دریاچه و هتل) در روز 6333 مترمکعب است.
از این مقدار 4345 مترمکعب توسط شرکت آبفا و 1988 مترمکعب توسط تصفیه خانه تامین می‌شود. با توجه به اینکه مقدار 1685 مترمکعب در روز آب شرب نیز تصفیه شده و به مقدار خروجی فاضلاب تصفیه‌شده اضافه می‌شود، حدود 30درصد از آب مصرفی درون پروژه توسط تصفیه‌خانه محقق می‌شود که این موضوع به مقدار قابل توجهی در مصرف آب شهری صرفه‌جویی می‌کند. شایان ذکر است که بخشی از فاضلاب تصفیه‌شده به مصارف آبیاری و بخش دیگر آن برای استفاده در سیستم تهویه مطبوع، آب نمای دریاچه جنوبی و آب‌نمای محوطه شمالی و باغ ماهان مصرف می‌شود. این فرآیند سبب صرفه‌جویی قابل‌توجه در مصرف آب تصفیه‌شده شهری است و کمک شایانی به محیط‌زیست منطقه 22 تهران می‌کند.
سیستم فاضلاب ایران‌مال از طریق 3 تیپ رایزر شامل رایزرهای فاضلاب سبک، سنگین و چرب به طبقه P2 وصل و از طریق منهول‌های ثقلی به تصفیه‌خانه متصل می‌شود که این ظرفیت تصفیه فاضلاب یک شهر کوچک مانند شهر نور است. در تصفیه‌خانه ایران‌مال فاضلاب به روش MBBR و RO تصفیه می‌شود.
استفاده از روش RO با تولید غشاهای جدید که می‌توانستند در محدوده وسیعی از pH و دماهای مختلف عمل کنند و نسبت به بسیاری از مواد شیمیایی و بیولوژیکی موجود در آب مقاومت داشته باشند، توسعه چشمگیری یافته است. روش RO نسبت به بسیاری از فرآیندهای جداسازی دیگر، همانند تقطیر، استخراج، تعویض یونی و جذب، دارای مزایای فراوانی است. در این روش به هیچ‌گونه تغییرات فازی شدید انرژی یا استفاده از محلول‌های گرانقیمت جاذب نیازی نیست. طراحی و عملکرد این روش در مقایسه با بسیاری از روش‌های قدیمی جداسازی راحت‌تر است.
هدف از تصفیه فاضلاب در مجموعه ایران‌مال
الف) تأمین شرایط بهداشتی بهتر برای زندگی مردم: فاضلاب‌های شهری همیشه میکروب‌های گوناگونی دارند که قسمتی از آنها را میکروب‌های بیماری‌زا تشکیل می‌دهند که بر اثر تماس انسان با این منابع خطر گسترش این بیماری‌ها بین مردم به وجود می‌آید. با توجه به اینکه روزانه تعداد قابل توجهی از مردم از این مجموعه بازدید می‌کنند، وجود تصفیه‌خانه به شرایط بهداشتی مردم کمک شایان توجهی می‌کند.
ب) پاک نگه‌داشتن محیط‌زیست: وارد کردن فاضلاب‌های تصفیه‌نشده به محیط‌زیست موجب آلودگی محیط‌زیست شده و علاوه‌بر آن مناظر زشت، بوهای ناخوشایند و سرانجام تولید حشرات به‌خصوص مگس و پشه را به همراه دارد. با توجه به سیاست‌های مجموعه در راستای حفاظت از محیط‌زیست، وجود چنین تصفیه‌خانه‌ای از ارکان مهم مجموعه است.
ج) بازیابی فاضلاب: با توجه به اینکه فاضلاب‌ها دارای نمک‌های معدنی کمتر از آب دریاها هستند و درواقع آب‌های شیرین آلوده‌اند، بنابراین تصفیه آنها برای آبیاری فضای سبز به‌مراتب ارزان‌تر از شیرین‌سازی آب دریاهای شور است. همچنین به علت وجود مواد کودی در فاضلاب تصفیه‌شده می‌توانند منبع غذایی خوبی برای گیاهان و تقویت زمین کشت زارها باشند. قسمت قابل‌توجهی از مجموعه ایران‌مال را فضای سبز تشکیل می‌دهد که برای آبیاری از آب تصفیه‌شده این مرکز استفاده خواهد شد.
با توجه به موارد گفته‌شده، طراحی تصفیه‌خانه‌ای پیشرفته برای مجموعه ایران‌مال مزیت رقابتی پایداری را رقم خواهد زد که کمک شایان توجهی به بحران آب و شرایط زیست‌محیطی منطقه می‌کند.
