ممکن است امسال اصطلاح «جمعه سیاه» مناسب به نظر برسد، همه‌گیری بحران در تعطیلاتی که معمولاً به خاطر بیش از حد شادی‌آور و تجاری بودنش مشهور است. اما در وهله اول چگونه این روز چنین نام غم‌انگیزی پیدا کرد؟
مورخان می‌گویند این امر در فیلادلفیا در دهه 1960 میلادی آغاز شد، زمانی که در روز شکرگزاری و بازی فوتبال ارتش و نیروی دریایی، انبوه خریداران و گردشگران به شهر آمدند. پلیس فیلادلفیا روز جمعه سیاه را فراخوانی کرد زیرا افسران مجبور بودند ساعت‌های طولانی کار کنند و با ترافیک بد، آب و هوای نامناسب و سایر بدبختی‌های مربوط به جمعیت کنار بیایند.
در ابتدا خرده‌فروشان محلی این نام را دوست نداشتند. کلمه «سیاه» در مقابل یک روز از هفته روزهایی مانند سه‌شنبه سیاه را به یاد می‌آورد، فروش روز قبل از سقوط بازار سهام در سال 1929؛ یا دوشنبه سیاه، روز حادثه حتی بزرگ‌تر در سال 1987. خرده‌فروشان سعی کردند تعطیلات «جمعه بزرگ» را تغییر نام دهند. اما وقتی این اتفاق نیفتاد، آنها نام جمعه سیاه را دوباره به دست آوردند و گفتند که تعطیلات زمانی است که فروشگاه‌ها از قرمز به سیاه می‌روند.
شاون گرین کارتر، استاد مدیریت در موسسه فناوری مد گفت: «جمعه سیاه به معنای سیاه شدن است - یعنی زمانی که شما سود می‌کنید.» این یک شاخص کلیدی برای نحوه عملکرد شما برای نتایج سه‌ماهه چهارم بود. بنابراین همه جمعه سیاه را زیر نظر گرفتند. برخی از افراد می‌گویند این یک اصطلاح انتقادی است، اما کسب درآمد هرگز چیز بدی نیست.
از دهه 1980، جمعه سیاه فراتر از فیلادلفیا گسترش یافت و خرده‌فروشان عمده‌ای در سراسر ایالات متحده از این تعطیلات برای رونمایی از جدیدترین محصولات جدید خود و ارائه تخفیف‌های شدید برای مشتریانی که مایل به صف‌آرایی هستند، استفاده می‌کنند. در اوایل سال 2000، خرده‌فروشان تعطیلات خرید را با یک رویداد چند روزه آغاز کردند و دوشنبه سایبر را برای خرید آنلاین و در نهایت شنبه تجارت کوچک را برای تشویق مردم اضافه کردند.
جمعه سیاه شاید در ایالات متحده آغاز شده باشد، اما طی سال‌های اخیر در اروپا بسیار محبوب شده است. هرساله فروش جمعه سیاه به اوج جدیدی می‌رسد زیرا خرده‌فروشان و کشورهای بیشتری در دیوانگی خرید معروف سبک آمریکایی شرکت می‌کنند. در نظر بگیرید که در سال 2015 تنها 9درصد از مصرف‌کنندگان آلمانی در خرید جمعه سیاه شرکت کردند. فقط در مدت دو سال تا سال 2017، 43درصد از مصرف‌کنندگان آلمانی در هنگام فروش جمعه سیاه به خرید پرداختند.
خرید در تعطیلات همیشه بهترین معاملات سال را به همراه آورده است.
مانند بسیاری از چیزهای دیگر در سال 2020، فصل خرید تعطیلات در خاطرات اخیر متفاوت نخواهد بود. همه‌گیری کووید19 بسیاری از هنجارهای اجتماعی ما را زیر و رو و روندهای نوظهور را تسریع کرده و نقاط ضعف موجود در خرده‌فروشی را تشدید می‌کند.
در حالی که متخصصان پیش‌بینی می‌كنند خریدهای آنلاین بیش از هر زمان دیگری تا پایان سال انجام شود، در عین حال این بیماری همه‌گیر باعث كار بیشتر در خانه و تهدیدهای اینترنتی بیشتر در بخش‌های دولتی و خصوصی شده است.
جمعه سیاه و همه‌گیر
بسیاری از شرکت‌ها با این سوال که چگونه می‌توانند جمعه سیاه را طی یک بیماری همه‌گیر مدیریت کنند، دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. در اینجا یک پاسخ از روزنامه Bonaventure's ارائه شده است: «بحران کرونا خرده‌فروشان فروشگاه‌های سراسر کشور را به چالش کشیده و آنها را مجبور به اعمال فاصله اجتماعی، استفاده از ماسک و سایر روش‌های ضدعفونی کرده است. با این حال، خرده‌فروشانی مانند والمارت، بست‌بای و تارگت هنوز در حال برنامه‌ریزی برای اجرای فروش برای جمعه سیاه هستند. اگرچه فروشگاه‌ها مردم را برای خرید آنلاین اینترنتی ترغیب کرده‌اند، اما خرده‌فروشان در حال برآورد نحوه پاسخگویی حضوری به نیازهای جمعیت جمعه سیاه همزمان با رعایت دستورالعمل‌های کووید19 هستند.»
اما جواب و راهکار اصلی چیست؟ طبق گفته بسیاری از شرکت‌ها سه هفته معاملات جمعه سیاه.
برنامه‌های نمونه فروشگاه‌ها برای جمعه سیاه
Walmart
بزرگ‌ترین خرده‌فروش آمریکایی اگرچه مردم را به خرید آنلاین و استفاده از گزینه ارسال محصول سوق می‌دهد، اما خریدارانی که به فروشگاه‌های آن مراجعه می‌کنند هیاهوی گذشته را تجربه نخواهند کرد. در عوض، به آنها سبد خریدهای بهداشتی داده می‌شود. «سفیران سلامت» در ورودی‌ها مستقر می‌شوند تا به مردم یادآوری کنند ماسک خود را بزنند. فاصله اجتماعی با کنترل ظرفیت و خطوط یک‌طرفه در داخل اعمال می‌شود.
والمارت گفت که تغییرات در فروشگاه‌های آن «هم برای مشتریان و هم همکاران ما ایمن‌تر و قابل کنترل‌تر خواهد بود.»
طبق گزارش CNN: «فروش جمعه سیاه والمارت در سال 2020 بسیار متفاوت از سال‌های گذشته به نظر می‌رسد. همان‌طور که انتظار می‌رود در سالی که از جهات بی‌شماری بسیار منحصر‌به‌فرد بوده است. برای این فصل خرید در تعطیلات، والمارت فروش جمعه سیاه خود را گسترش داده و نه‌تنها یک روز، بلکه سه رویداد جداگانه طی دو هفته منتهی به روز رسمی برگزار شده است.»
والمارت که معاملات جمعه سیاه خود را در چند آخر هفته پخش کرد، گفت محبوب‌ترین معاملات آن شامل کنسول‌های بازی جدید امسال، هدفون بی‌سیم و لوازم خانگی مانند Edufy Robotic Vacuum است.
Target
امسال بسیاری از خرده‌فروشان، از جمله تارگت، زودتر از 27 نوامبر معاملات جمعه سیاه خود را ارائه می‌دهند. نه‌تنها تارگت معاملات خود را زود انجام می‌دهد، بلکه در واقع پیشنهاد جدید تخفیف هر هفته در طول ماه تا 25 دسامبر را دارد.
تارگت همچنین ویژگی‌های ایمنی خود را در فروشگاه‌های خود تقویت می‌کند؛از جمله پرداخت بدون تماس در برنامه خود، کاهش خطوط با کارمندان در فروشگاه برای اجازه دادن به مشتریان برای پرداخت هزینه و اجازه خرید مشتریان.
kohl's
برنامه‌های برند kohl's برای جمعه سیاه: «مانند دیگر خرده‌فروشان، kohl'sنیز سنت‌شکنی کرده و در میان بیماری همه‌گیر ویروس کرونا، فروشگاه‌های شکرگزاری را تعطیل می‌کند. kohl's فروش هفته سیاه جمعه خود را از 22 نوامبر آغاز می‌کند و فروش «Super Deals» در روز شکرگزاری به‌صورت آنلاین آغاز می‌شود.»
بسیاری از فروشگاه‌ها متوجه شده‌اند که مردم تمایل ندارند در معرض ویروس کرونا برای یک محصول ارزان در معرض خطر قرار بگیرند، بنابراین آنها معاملات جمعه سیاه خود را زودهنگام آنلاین می‌کنند.
شرکت‌های تحویل بسته امروز (و سانتا) هرگز قبلاً با یک بیماری همه‌گیر جهانی در این مقیاس روبه‌رو نشده بودند و این فشار زیادی را به خدمات ارسال تحمیل خواهد کرد.
این یک دلیل است که معاملات روز جمعه سیاه والمارت ممکن است طی سه هفته در ماه نوامبر اتفاق بیفتد. ایده‌هایی از این دست واقعاً هزینه‌های حمل و نقل را از بین می‌برد و احتمالاً بیشترین فروش در روز دوشنبه سایبری به پایان می‌رسد.
شیوع ویروس کرونا در جمعه سیاه حضور مردم را در مراکز خرید و فروشگاه‌های سراسر کشور کمرنگ کرد، اما افزایش خریدهای آنلاین چراغ امیدواری را برای خرده‌فروشان پس از ماه‌ها سقوط فروش و ورشکستگی مشاغل ایجاد کرد.
در زمان‌های عادی، جمعه سیاه شلوغ‌ترین روز خرید در سال است که میلیون‌ها نفر را مشتاق شروع به کار در تعطیلات می‌کند.
فدراسیون خرده‌فروشی ملی، بزرگ‌ترین گروه تجارت خرده‌فروشی کشور(آمریکا)، با پیش‌بینی اینکه خریداران به دنبال دلایلی برای جشن گرفتن هستند، دیدگاه خوشبینانه‌ای داشته است. گروه بازرگانی پیش‌بینی می‌کند فروش دوره نوامبر و دسامبر در مقایسه با افزایش چهاردرصدی سال قبل بین 6/3 تا 2/5درصد افزایش داشته باشد. فروش تعطیلات طی پنج سال گذشته به طور متوسط 5/3درصد سود داشته است.
جک کلاینهنز، اقتصاددان ارشد NRF، گفت: «بعد از همه آنچه آنها پشت سر گذاشتند، ما فکر می‌کنیم یک عامل روانشناختی وجود دارد که آنها خود را مدیون خود و خانواده خود می‌دانند که تعطیلات بهتر از حد معمول را داشته باشند. اگر ویروس همچنان ادامه یابد خطرات اقتصادی وجود دارد، اما تا زمانی که مصرف‌کنندگان با اعتماد به نفس و خوشرویی باقی بمانند، آنها برای فصل تعطیلات هزینه می‌کنند.»
بر اساس اعلام Adobe Analytics، که فروش 80 فروشنده از 100 خرده‌فروش آنلاین برتر ایالات متحده را انجام می‌دهد، روز شکرگزاری به صورت آنلاین رکورد جدیدی را ثبت کرد زیرا هزینه‌ها به 1/5میلیارددلار رسید که 5/21درصد بیشتر از یک سال قبل است. به گفته Adobe، از جمله محبوب‌ترین موارد می‌توان به مجموعه‌های لگو، اسباب‌بازی‌های باربی و اسکوتر بچه‌ها، لپ‌تاپ‌های HP و ساعت‌های اپل اشاره کرد.
روز بعد از شکرگزاری به دلیل آغاز غیررسمی فصل خرید تعطیلات طی چند سال گذشته، جلوه خود را از دست داده است، فروشگاه‌های بیشتری تخفیف تعطیلات را در طول ماه ارائه می‌دهند. طبق گفته ShopperTrak، هنوز جمعه سیاه شلوغ‌ترین روز سال باقی مانده است و انتظار می‌رود امسال نیز این عنوان را داشته باشد.
این بیماری همه‌گیر به نفع آمازون بوده است که همچنان در فضای آنلاین سلطه خود را مهر و موم می‌کند زیرا خریداران عصبی به جای مراجعه به فروشگاه‌ها روی خرید اینترنتی تمرکز می‌کنند. به همین ترتیب، این مساله باعث تسریع در پرونده ورشکستگی بیش از 40 فروشگاه زنجیره‌ای از جمله J.C. Penney و J.Crew شد و منجر به بسته شدن صدها فروشگاه شد.
نیل ساندرز، تحلیلگر خرده‌فروشی و مدیرعامل در GlobalData Retail، پیش از این به CNN Business گفت: «جمعه سیاه قطعاً در پنج سال گذشته بیشتر به یک امر دیجیتالی تبدیل شده است. نقطه کانونی دیگر تنها یک روز نیست. این یک رویداد است که طی چند روز گسترش یافته است.»
Home Depot
هوم دپو از 6 نوامبر تا 2 دسامبر تخفیف‌های آنلاین را در فروشگاه‌ها ارائه می‌دهد.
این خرده‌فروش به تازگی اعلام کرده که تصمیم گرفته است جمعه سیاه را مجددا ابداع کند تا استرس مصرف‌کنندگان را که معمولاً دسته‌جمعی برای خرید بهترین معاملات به فروشگاه‌ها هجوم می‌آورند، کاهش دهد. با توجه به همه‌گیری، این شرکت اظهار داشت که حفظ ایمنی نیز عاملی در تصمیم‌گیری آن است.
Home Depot (HD) در اوایل این هفته به برخی از تخفیف‌ها دسترسی پیش برنامه کاربران خود را داده است.
Macy's
فروش جمعه سیاه در فروشگاه Macy's از 4 نوامبر به صورت آنلاین و در فروشگاه‌ها آغاز شد.
فردای روز شکرگزاری، Macy's گفت که خریداران می‌توانند انتظار خرید همان معاملات را با خیال راحت در داخل فروشگاه با تأکید بر جریان ترافیک برای پیش‌بینی و کاهش جمعیت داشته باشند.
Macy's (M) همچنین در حال پیشبرد خرید آنلاین در فروشگاه و تحویل همان روز است.
آمار خرده‌فروشی جمعه سیاه در انگلیس
در یک نظرسنجی اخیر توسط McKinsey & Co، فقط 19درصد از مردم انگلیس در جمعه سیاه در سال 2015 شرکت کردند، در حالی که بیش از 50درصد در سال 2017 شرکت کردند.
همین نظرسنجی 37درصد بودجه انگلیسی‌ها را برای خریدهای جمعه سیاه بین 200 تا 300 پوند نشان می‌دهد.
در سال 2018، کل سایت‌های خرده‌فروشی آنلاین خرج شده در جمعه سیاه در انگلیس بالغ بر 49/1میلیارد‌پوند (8/1میلیارددلار) بود.
از سال 2017 تا 2018 انگلیس 3/7درصد هزینه‌های جمعه سیاه را افزایش داده است.
بیشتر هزینه‌ها در انگلیس در جمعه سیاه اتفاق افتاده است، نه در هفته منتهی به رویداد اصلی.
بیش از 3/4 خرده‌فروشان در انگلستان در کمپین‌های تبلیغاتی جمعه سیاه در هفته جمعه سیاه در سال 2017 شرکت کردند؛ بسیاری از آنها از اوایل هالووین شروع می‌شوند!
آمار خرده‌فروشی جمعه سیاه در اتحادیه اروپا
از میان خریداران جمعه سیاه در فرانسه، 62درصد خریداران زن، 38درصد مرد و فعال‌ترین دامنه سنی بین 25 تا 34 سال هستند.
پوشاک بیش از یک‌سوم فروش را نشان می‌دهد.
جمعه سیاه با پنج‌درصد رشد متوسط 117درصدی در سراسر جهان محبوبیت یافته است. فرانسه، ایتالیا و آلمان جهش قابل توجهی در درآمد آخر هفته جمعه سیاه نشان داده‌اند.
محمود کرمی
تحلیلگر کسب‌و‌کار
منابع:
www.edition.cnn.com
www.apnews.com
www.time.com
www.govtech.com
www.nytimes.com
www.blackfriday.com
