رضایت مشتری مهم‌ترین عنصر موفقیت در یک زنجیره تامین
بنابر اذعان کارشناسان، داده‌ها و اطلاعات یکی از بزرگ‌ترین ثروت‌های دنیا تلقی می‌شوند چراکه روزانه تعداد بسیار بالایی از تراکنش‌ها که در فروشگاه‌های گوناگون زنجیره‌ای و مراکز خرید در ایران و سراسر دنیا انجام می‌شود حجم بسیار بالایی از تولید داده را رقم می‌زند. اما موضوع حائز اهمیت مدیریت، جمع‌آوری و پردازش این سطح از اطلاعات است که به نوعی چالشی بزرگ در تجارت روز به شمار می‌رود. حمید بهمنی، رئیس هیات‌مدیره شرکت زبراسیا و میهمان سوم برنامه از سری برنامه‌های «ایران‌ریتیل‌شو» توضیحاتی مفید در این رابطه ارائه داده است که از نگاه‌تان می‌گذرد.
لطفا پیرامون فعالیت‌های شرکت زبرآسیا توضیحاتی ارائه فرمایید.
شرکت زبراسیا در سال 1381 تاسیس شده و تمرکز فعالیتش روی فناوری‌های بارکد، کارت هوشمند، RFID و زمینه‌های مختلف کاربرد آنهاست. این تکنولوژی‌ها از خانواده سیستم‌های شناسایی خودکار و جمع‌آوری مکانیزه داده‌ها هستند و به سازمان‌های مختلف کمک می‌کنند تا فرآیند جمع‌آوری و ورود داده‌ها به سیستم‌های مدیریت اطلاعات با سرعت و دقت بالاتری انجام شود.
سیستم‌های مدیریت اطلاعات کامیپوتری از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شوند که با پیشرفت فناوری تولید پردازنده‌ها، حافظه‌ها و دیتاسرورها، بخش‌های مربوط به نگهداری و پردازش اطلاعات روز‌به‌روز قوی‌تر می‌شوند و شما حتی اگر قرار باشد حجم بالایی از داده‌ها را برای استخراج انواع گزارش‌های مدیریتی در یک ابردیتابیس نگهداری کنید و مورد پردازش‌های پیچیده قرار بدهید، امروزه دغدغه خاصی در این مورد ندارید.
ولی توجه داشته باشید که برای تشکیل این دیتابیس‌ها حتما به جمع‌آوری و ورود داده‌ها به سیستم هم نیاز دارید که این دو فرآیند هم، بخش‌های دیگر سیستم شماست و اگر قرار باشد کاربرها به‌صورت دستی این امور را انجام بدهند به ویژه وقتی حجم اطلاعات خیلی بالاست، قطعا بسیار کند و همراه با خطاهای انسانی خواهد بود که در نهایت ممکن است باعث شود گزارش‌های صحیح و به‌موقعی نتوانید برای تصمیم‌گیری در اختیار داشته باشید.
شما در صحبت‌هایتان به بارکدهای میله‌ای و RFID اشاره کردید، درحالی که تصور عموم از بارکد صرفا اعدادی 13 رقمی هستند، لطفا پیرامون نقش بارکدها در صنعت خرده‌فروشی توضیح دهید.
ابزاری مثل بارکدهای میله‌ای یا دوبعدی و RFID برای کمک به بهبود این دو بخش به وجود آمده‌اند که هرکدام قابلیت‌ها و مزیت‌های خاصی دارند.
ما در شرکت زبراسیا تلاش می‌کنیم امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مورد نیاز در کسب‌و‌کارهای مختلف را برای استفاده بهینه از این تکنولوژی‌ها تهیه و عرضه کنیم.
در این رابطه امروز تجربه قابل توجهی در تیم زبراسیا وجود دارد. تجربه‌ای که به پشتوانه همکاری با حدود 12 هزار شخصیت حقیقی خیلی بزرگ، بزرگ، متوسط و کوچک از انواع مجموعه‌های صنعتی، بازرگانی، درمانی، اداری، خدماتی و خرده‌فروشی حاصل شده است.
ضمن اینکه یک تیم تحقیق و توسعه هم چند سالی است داخل شرکت ایجاد شده و دائما مشغول مطالعه و بررسی فناوری‌های جدید و کاربرد آنها در دنیاست. این تیم در حال حاضر به شدت روی IoT و بلاک‌چین فعالیت می‌کند که بی‌تردید نقش مهمی در انقلاب صنعتی نسل چهارم خواهند داشت.
اما فارغ از این تجربه و دانشی که کاملا در زبراسیا برای مشتریان‌مان ملموس است، ما در زمینه تجهیزات تخصصی هم سال‌هاست علی‌رغم تحریم‌ها، با بزرگان این صنعت در دنیا کار می‌کنیم.
شرکت زبراسیا در حال حاضر چه میزان از سهم بازار را در اختیار دارد؟ برگ برنده این شرکت چیست؟
رشته تحصیلی خود من الکترونیک است و وسواس عجیبی روی کیفیت محصول و خدماتش دارم. به همین خاطر زبراسیا هم از بدو تاسیسش همیشه در مورد این موضوع حساسیت بالایی داشته و حتی تحریم‌ها هم مانعی برایش در تامین سخت‌افزارهای تخصصی مرغوب از تولیدکننده‌های معتبر جهان نبوده است.
ما خیلی علاقه‌مند نیستیم از پسوندهای «ترین» استفاده کنم، حتی در مورد خودمان هم ادعایی مبنی‌بر بهترین و برترین بودن در ایران نداریم ولی در واقع تولیدکنندگانی که محصولات‌شان را ارائه می‌کنیم هر کدام به نوعی یک ترین در این صنعت هستند.
مثلا زبرا حداقل 10 سالی است که طبق آمار مستند، به تنهایی سهم بازاری بین 50 تا 60 درصد را در جهان در اختیار دارد، که قطعا مهم‌ترین علتش کیفیت بالای تولید، پشتیبانی و شبکه گسترده توزیع است.
یا مثلا هانیول که بی‌شک بزرگ‌ترین تولیدکننده انجین و اسکنرهای بارکد دوبعدی در دنیاست و حتی خیلی دیگر از تولیدکنندگان بارکدخوان و هندهلد صنعتی هم از انجین‌های هانیول برای تولیدات‌شان استفاده می‌کنند. این انجین‌ها واقعا از کیفیت و قدرت اسکن بالایی برخوردارند.
توجه داشته باشید که هر دوی این تولیدکننده‌ها شرکت‌های آمریکایی هستند و ما با کمال پروریی، هنوز هم داریم محصولات آنها را تامین و پشتیبانی می‌کنیم. البته نه خودمان و نه مشتریان‌مان را هرگز محدود به آنها نکرده‌ایم و بر این دو تولیدکننده بزرگ، امروز با حدود 40 تولیدکننده معتبر دیگر در دنیا هم همکاری فنی و بازرگانی داریم.
لطفا بفرمایید زبراسیا در زنجیره تامین یا زنجیره ارزشی که در صنعت خرده‌فروشی کشور حاکم است در چه جایگاهی قرار دارد؟
خرده‌فروشی در واقع یک زنجیره تامین است. زنجیره‌ای که تمام فعالیت‌های مرتبط با کالا و تبدیل مواد به محصول، از مرحله تهیه مواد اولیه گرفته تا مرحله تحویل نهایی به مصرف‌کننده را شامل می‌شود.
امروزه به زنجیره‌های تامین، زنجیره ارزش هم می‌گویند چون مهم‌ترین کاری که حلقه‌های مختلف آن انجام می‌دهند ارزش‌آفرینی است تا یک محصول نهایی با بالاترین ارزش افزوده به دست مصرف‌کننده برسد.
باید بپذیریم مهم‌ترین عنصر موفقیت یک زنجیره تامین خرده‌فروشی، رضایت مشتری نهایی در رابطه با کالا یا خدماتی است که دریافت می‌کند و این رضایت فقط در سایه همکاری حلقه‌های زنجیره تامین برای ارزش‌آفرینی بیشتر محقق می‌شود که بی‌تردید نیازمند ایجاد تعامل اطلاعاتی بیشتر بین حلقه‌هاست. این تعامل در واقع یک جریان اطلاعاتی دوسویه در طول زنجیره تامین است و حتی خود مشتری نهایی را هم دربرمی‌گیرد.
برای روشن شدن موضوع یک مثال خیلی ساده می‌زنم: محصولی مثل مربا، از مواد اولیه مختلفی که تامین‌کنندگان مختلف تهیه می‌کنند تولید می‌شود و از طریق توزیع‌کننده‌ها به مراکز فروش توزیع می‌شود تا به دست خریداران در جغرافیاهای مختلف برسد.
در دنیای رقابتی امروز، کیفیت، قیمت و در دسترس بودن کالا برای خریدار خیلی حائز اهمیت است ولی آیا لازم است که زنجیره تامین این مربا، برای موفق بودن آنقدر هزینه کند که همیشه بهترین کیفیت را با پایین‌ترین قیمت در همه‌جا موجود کند؟ قطعا خیر.
راه‌حل خیلی ساده است. کافی است زنجیره تامین بداند که چی را چه موقع و کجا، با چه کیفیت و براساس چه سلیقه‌ای باید عرضه کند. دانستن این شاخص‌هاست که می‌تواند به ارزش‌آفرینی بهتر حقله‌های زنجیره تامین منجر شود. برای دانستن این شاخص‌ها و برنامه‌ریزی بهتر تامین مواد و تولید و توزیع محصول، تبادل اطلاعات بین حلقه‌ها امری اجتناب‌نا‌پذیر است.
حالا وقتی پای متغیرهای دیگری مثل مدیریت موجودی و زمان انقضا و ذائقه‌های نوگرای مصرف هم در میان باشد، که دیگر این جریان اطلاعات دوسویه باید یک فرآیند دائمی و کاملا پویا باشد.
تصدیق می‌فرمایید که این تعامل و تبادل اطلاعات، حجم بزرگی از داده‌ها را ایجاد می‌کند. داده‌هایی که تمام مراحل تامین مواد و تولید و توزیع و انبار را تا پای صندوق فروش یک فروشگاه، یعنی وقتی که بارکد کالا اسکن می‌شود و نام و قیمت آن در فاکتور یک خریدار می‌نشیند، دربرمی‌گیرد.
اینجاست که خدمات و محصولات زبراسیا می‌تواند به ذی‌نفعان مختلف زنجیره‌های تامین خرده‌فروشی کمک کند. ما به حلقه‌های مختلف کمک می‌کنیم تا داده‌های ارزشمند و با ساختار استاندارد تولید کنند و آنها را از طریق روش‌های استاندارد با سایر حقله‌ها به اشتراک بگذارند.
لطفا کمی هم پیرامون استانداردهای جهانی GS1 توضیحاتی ارائه دهید.
ما هم مثل همه جای دنیا از استانداردهای جهانی GS1 استفاده می‌کنیم. سازمان جهانی GS1 نزدیک به نیم‌قرن است که کارش طراحی، تدوین و توسعه استانداردهای کدینگ، نشانه‌گذاری، به اشتراک‌گذاری و حتی صحه‌گذاری داده‌هاست.
همین بارکد ساده 13 رقمی که امروز روی بسته‌بندی محصولات چاپ می‌شود تا در صندوق فروش به وسیله بارکدخوان اسکن شود و سیستم فروش بتواند به‌صورت الکترونیکی کالا را شناسایی کند، یکی از خدماتی است که از 45 سال پیش تاکنون توسط این سازمان به تمام تولیدکننده‌ها در سراسر جهان ارائه می‌شود.
باز یک مثال ساده می‌زنم تا متوجه اهمیت استانداردسازی داده‌ها باشیم: فکر کنید امروز ابزار چاپ و اسکن بارکد را در اختیار داشتیم ولی هیچ استانداردی برای کدینگ کالا در سطح جهان وجود نداشت. در چنین شرایطی احتمالا هر خرده‌فروشی مجبور بود یک نظام کدینگ برای خودش تعریف کند و تامین‌کنندگانش را هم ملزم کند تا براساس آن ساختار محصولات‌شان را بارکد بزنند؛ کاری که همین الان در مارکت‌پلیس دیجی‌کالا با تمام پیشگامی‌اش در زمینه تجارت الکترونیک، در حال انجام است که البته چون فعلا در بازار داخلی رقیب خیلی جدی‌ای ندارد، مشکل خاصی برای تامین‌کنندگان به وجود نیاورده است.
بفرمایید که GS1 چه خدماتی را می‌تواند به صنعت خرده‌فروشی کشور ارائه دهد؟
فکر کنید مثلا فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه یک ساختار کدینگ کالا برای خودش داشت، شهروند برای خودش، دیگران هم همینطور. چه اتفاقی می‌افتاد؟ حتما تولیدکننده‌ای که می‌خواست محصولش را در چندین فروشگاه زنجیره‌ای عرضه کند، مجبور بود چندین بارکد مختلف برای یک محصول چاپ کند.
ولی حالا با رعایت همین یک خدمت ساده GS1 فقط کافی است یک بارکد 13 رقمی رجیستر شده در سازمان جهانی GS1 برای محصولش چاپ کند و مطمئن باشد که آن شماره در کل دنیا برایش یونیک است و اگر بارکد کالایش در دورترین نقطه دنیا هم اسکن شود هویتش برای سیستم فروش قابل شناسایی است.
این استانداردها در زمینه پالت‌ها، محموله‌ها و حتی بسته‌های اطلاعاتی قابل اشتراک‌گذاری هم توسط GS1 تدوین شده و در همه جای دنیا در حال استفاده است.
ما هم به‌عنوان یکی از SPهای فعال GS1 در ایران ضمن پیروی از همین استانداردها، تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزارهای تخصصی مورد نیاز برای استفاده از آنها را به ذی‌نفعان زنجیره‌های تامین خرده‌فروشی ارائه می‌کنیم.
این ابزار سخت‌افزاری و نرم‌افزاری کمک می‌کنند تا فرآیند جمع‌آوری و ورود داده‌ها به سیستم، به‌صورت استاندارد و مکانیزه انجام شود.
قبلا هم عرض کردم وقتی حجم داده‌ها از یک سطحی عبور می‌کند، گردآوری و انتقال آنها به رایانه، به‌صورت غیرمکانیزه و غیرالکترونیکی توام با خطا است و از سرعت قابل قبولی برخوردار نیست. به همین خاطر است که خود GS1 جهانی هم به شدت توصیه می‌کند حتما از بارکد یا تگ‌های RFID برای انجام این فرآیندها استفاده شود تا سطح کیفی عملکرد کل سیستم افت نکند.
مجموعه زبراسیا بیشترین نقش خود را در حوزه مراکز خرید و برندها ایفا می‌کند یا در حوزه فروشگاه‌های زنجیره‌ای؟
در ابتدا باید عرض کنم وقتی در سطح کلان مدیریت کسب‌وکارها، زنجیره‌های تامین یا مراکز خرید نیاز به سامانه‌های مدیریت Big Data پیدا می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم که برای تولید، جمع‌آوری و انتقال الکترونیکی این Data استانداردهایی هست که امروزه در سراسر دنیا پذیرفته شده‌اند و همه از آنها استفاده می‌کنند. حتی غول‌های بزرگ تجارت الکترونیک مثل Amazon و Alibaba؛ و چه خوب که اگر می‌خواهیم ما هم با دنیا داد و ستد کالا و مهم‌تر از آن، Data انجام بدهیم حتما از این استانداردها پیروی کنیم. حتی اگر احساس کنیم امروز نیاز آنچنانی به این موضوع نداریم و اگر قابل دانستید می‌توانید روی خدمات و محصولات زبراسیا هم در این مورد حساب کنید.
زبراسیا به شما کمک می‌کند تا اولا داده‌های ارزشمند و استاندارد که قابل شناسایی در طول زنجیره باشند تولید کنید و دوما تجهیزات تخصصی مورد نیازتان را در این رابطه، مثل انواع چاپگرهای برچسب بارکد و RFID، انواع اسکنرهای بارکد، هندهلد، PDA، تبلت صنعتی و همینطور صندوق مکانیزه فروش و لوازم جانبی‌اش همراه با برنامه‌های راه‌انداز و نرم‌افزارهای واسط شناسایی، ردیابی و به اشتراک‌گذاری استاندارد داده‌ها به شرط چاقو به شما ارائه می‌کند.
انتظار شما از کارفرمایان بخش‌های مختلف صنعت خرده‌فروشی کشور چیست؟
همه می‌دانیم که کشور ما در دوران اقتصادی سختی گرفتار شده است. فارغ از اینکه چه عواملی باعث به وجود آمدن این دوره بحرانی شده است و چگونه می‌توان به حل مشکلات ریشه‌ای در اقتصاد کشور پرداخت، زبراسیا به‌عنوان یک شخصیت حقوقی کاملا ایرانی آماده است تمام دانش، تجربه و توان فنی و بازرگانی‌اش را با همه مجموعه‌های خرده‌فروشی و تامین‌کنندگان‌شان به اشتراک بگذارد.
احساس قلبی من و همه همکارانم در زبراسیا، این است که ما امروز، به همکار‌ی‌های دوستانه‌تری برای برون‌رفت از این شرایط پیچیده نیازمندیم و صمیمانه عرض می‌کنم که در این راستا، ما از هیچ همکاری و تلاشی دریغ نخواهیم کرد.
